De mysterieuze zwaartekrachtdip onder de Indische Oceaan
Onder de uitgestrekte wateren van de Indische Oceaan schuilt een fenomeen dat wetenschappers al jaren boeit, net zoals de geologische ontdekkingen in de Noordzee. In dit gebied is de zwaartekracht merkbaar zwakker, waardoor het zeepeil tot wel 106 meter lager ligt dan in de omliggende zones. Deze ontdekking geeft ons een mooie kijk op de processen die onze planeet vormgeven en doet ons tegelijkertijd nadenken over de geologische gebeurtenissen en krachten die het aardoppervlak bepalen.
Herkomst en ontdekking
Een recent artikel in Geophysical Research Letters brengt de bevindingen rond deze bijzondere zwaartekrachtsafwijking op een rijtje. Professor Attreyee Ghosh van het Centre for Earth Sciences in Bangalore liep voor een team van wetenschappers dat met behulp van geavanceerde simulaties de oorsprong van deze dip wilde achterhalen. Uit hun onderzoek bleek dat alles meer dan 140 miljoen jaar geleden al in gang werd gezet. Een enorme opwaartse stroom van warm, licht materiaal uit de aardmantel – veroorzaakt door een mantelpluim die vanuit Afrika onder de Indische Oceaan naar boven kwam – lag aan de basis van dit fenomeen.
De IOGL is een van de meest uitgesproken voorbeelden van zwaartekrachtsverschillen op aarde. In plaats van een perfecte bol blijkt onze planeet eerder op een ‘kosmische aardappel’, waarbij de massa niet overal gelijk is verdeeld.
Verleden en plaatbewegingen
Het oude verhaal van onze aarde is van grote betekenis voor wat we nu zien. Ruim 140 miljoen jaar geleden waren India en Azië gescheiden door een immense oceaan. Later begon de Indische plaat naar het noorden te bewegen, wat leidde tot het sluiten van die oude watermassa. Tijdens dit proces dook de oceanische plaat als het ware naar beneden (subductie), waarbij de opkomst van mantelpluimen op gang werd gebracht. Dit alles heeft uiteindelijk bijgedragen aan de huidige zwaartekrachtsdip onder de Indische Oceaan.
Wetenschappers voerden in totaal 19 simulaties uit om de bewegingen in de aardmantel door de tijd heen te bestuderen. In zes van deze modellen kwam een geoidafwijking tevoorschijn die sterk leek op de IOGL, wat erop wijst dat mantelpluimen een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van deze zwaartekrachtsdip.
Wat dit betekent en wat ermee komt kijken
Deze ontdekking geeft ons een vernieuwd beeld van hoe tektonische platen en mantelbewegingen samenwerken. Het werpt licht op de processen die onze planeet in de loop van miljoenen jaren vormden en veranderden. Dankzij dit soort onderzoeken leren wetenschappers steeds meer over de krachten die actief zijn in het binnenste van de aarde en hoe deze veranderingen aan de oppervlakte teweeg kunnen brengen.
De IOGL biedt ons een uniek kijkje in de complexe mechanismen die niet alleen het huidige landschap beïnvloeden, maar ook een sleutel vormen in het verhaal van de geologische geschiedenis van onze planeet. Verdere studies beloven nog meer inzichten te geven in de verborgen bewegende krachten die onze wereld blijven vormen.
